Agnieszka Gajewska, "Zagłada i gwiazdy. Przeszłość w prozie Stanisława Lema"

[qertuo]

Uprzejmie proszę potraktować również jako moją odpowiedź, słowa Q skierowane do Pana w tym poście:

(...) qertuo odnosiła się do mojej wcześniejszej wypowiedzi, nie polemizując zresztą, a doprecyzowując.

Naprawdę, jak się ma kłopot ze zrozumieniem czegoś to lepiej przeczytać n razy, aż się załapie (...)

[Stanisław Remuszko]

No trudno. Moim zdaniem, uchyla się Pani od odpowiedzi. Zostańmy każdy przy swoim zdaniu. Uważam naszą krótką rozmowę za zakończoną.
Stanisław Remuszko

[Tanaka]

Nie znalazłem, aby było to już gdzieś na forum wrzucane (jeśli tak, prosiłbym o skasowanie tego wpisu): z repozytorium Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu można pobrać książkę pani Gajewskiej za darmo.
https://repozytorium.amu.edu.pl/handle/10593/17888

[Q]

Dzięki . Legalna e-kopia zawsze się przyda (np. łatwiej cytować będzie ). Pobrałem .

[liv]

Poznaniu można pobrać książkę pani Gajewskiej za darmo.

He, Tanaka.
No, też ściągnąłem, alarmowo, bo nie lubię czytać z monitorka. A niżej coś dla miłośników papieru, w przystępnej cenie. Swoje i nie tylko swoje interesy już zabezpieczyłem a pan twierdzi, że jeszcze ma kilka, więc podaję dalej...zatem mamy pełny stolik z Panią Gajewską 
W oczekiwaniu na ciąg dalszy, bo tak wynika z linkowanego wywiadu w dwójce PR.
http://allegro.pl/zaglada-i-gwiazdy-przeszlosc-w-prozie-lema-i6972726642.html

[olkapolka]

Dzięki za linki:)
Ostatnio jak szukałam był tylko e-egzemplarz - do czasowego wypożyczenia. Czytać e pod presją czasu? Nie.
Odpowiadam na fragmencik z wątku Wokół Lema się dzieje, ale w sumie tutaj lepiej pasuje:

Bach! I jest, dla ocznych leniuszków i tych co wolą wchłaniać usznie;
(głosem Mariusza Benoit)
http://www.polskieradio.pl/8/4346/Artykul/1841220,Szpital-Przemienienia-Lem-jakiego-nie-znacie
i jeśli ktoś nie zauważył obok, podlinkuję - półgodzinna rozmowa z Piotra Goćkiem z Agnieszką Gajewską
http://www.polskieradio.pl/8/3869/Artykul/1652989,Co-przesladowalo-Stanislawa-Lema[/url

Bacha dawałam 10 dni wcześniej, ale oboka nie zauważyłam;)
Z oczepinek:
- ograniczenie (przez Lema) kontaktów do kilku osób, nie musi być oznaką braku zaufania. To tylko jedna z możliwości i nie wydaje mi się najprawdopodobniejszą - a co z brakiem czasu? wyborem garstki z którą warto rozmawiać? po co tracić czas i się rozdrabniać na znajomych a la kontakty z portali społecznościowych?
- spuścizna literacka ojca Lema - ciekawe (lemolog ruszał już tutaj ten temat?)

Z wysłuchanego - wydaje się, że novum to tutaj przypisanie zdarzeń historycznych i ich tropów w prozie Lema ( które niejednokrotnie były już wskazywane podczas lektur Lemksiążek) - wprost do jego, jednostkowych przeżyć. Czyli przejście od ogółu do szczegółu. Wydaje mi się to ryzykowne, bo oparte jednak na domniemaniach. Niemniej z wywiadów - wychodzi, że pani Gajewska zupełnie nie nachalnie prezentuje swój sposób postrzegania, czyni szereg zastrzeżeń.
Jednak te personalne odniesienia widać zostały już podchwycone w rodzimej lemologii - bo i film Lankosza i książka Orlińskiego...może właściwie przez pana Orlińskiego, bo scenariusz jego autorstwa:)
Pozostaje - przeczytać:)

Dorzucę wywiadzik - chociaż mam wrażenie, że już był...gdzieś...albo ja go już czytałam? No nic:
http://www.kulturaupodstaw.pl/opinie/1344/annihilation-in-science-fiction-style

[liv]

Bacha dawałam 10 dni wcześniej, ale oboka nie zauważyłam;)

No popatczta, jaka to zazdrosna o palmę. 

Z oczepinek:
- ograniczenie (przez Lema) kontaktów do kilku osób, nie musi być oznaką braku zaufania. To tylko jedna z możliwości i nie wydaje mi się najprawdopodobniejszą - a co z brakiem czasu? wyborem garstki z którą warto rozmawiać? po co tracić czas i się rozdrabniać na znajomych a la kontakty z portali społecznościowych?

Ano. Wszak może być ograniczenie kręgu znajomych z wyboru. Np. jako wynik przyjętej filozofii życiowej, co zresztą akcentuje mocno Okołowski w swej pracy. Jego tezy widzę na przeciwnym biegunie niż pani Gajewskiej. Ten cały potężny wywód na rzecz epikureizmu/lukrecjanizmu lemowego, którego wszak zasadą naczelną jest "żyj w ukryciu" (lathe biosas). I teraz nie wiem, czy to Okołowski przyłożył swoją miarkę philozoficzną do sposobu życia Lema i wyszedł mu neolukrecjusz, czy może Gajewska uzasadniła filozoficzny wybór Lema trudną biografią i wyszła jej psychoanaliza alalacańska. 
Choć najpewniej najbliżej realu będzie mieszanka ze wskazaniem... sabaryta podjadający słodycze, czy cierpiętnik rozsadzany traumami, hę?
Ps.
Zerknąłem do bibliografii książki pani Gajewskiej. Okołowskiego nie ma. Jest Jarzębski, jest Orliński a tego akurat nie ma - dziwne, boć to ważna lektura. Przeoczenie, czy nie pasowała do tezy pracy?
W sumie oboje stosują podobną metodę - wyjmują fragmenty z Lema i interpretują. Okołowski Lukrecjuszem - Gajewska Zagładą.

[Q]

ograniczenie (przez Lema) kontaktów do kilku osób, nie musi być oznaką braku zaufania. To tylko jedna z możliwości i nie wydaje mi się najprawdopodobniejszą - a co z brakiem czasu? wyborem garstki z którą warto rozmawiać? po co tracić czas i się rozdrabniać na znajomych a la kontakty z portali społecznościowych?

Owszem, zważywszy na to jakie wymagania stawiał Mistrz literaturze, jak często przekłuwał balony nadętych naukowych wielkości (wskazując, że modne tezy, niekoniecznie są tezami dobrze z faktów wywiedzionymi), trudno by i ludzi nie był koneserem. Przy czym - oczywiście - można się zastanawiać na ile taka wybredność wynikała z wojennych doświadczeń. Ciągłe zagrożenie śmiercią uczy cenić życie, daje świadomość jego efemerycznej kruchości, więc może i odpowiadać za wyrobienie odruchu ostrej selekcji -  by nie marnować go na byle co/byle kogo.

Dorzucę wywiadzik - chociaż mam wrażenie, że już był...gdzieś...albo ja go już czytałam?

Użyłem wyszukiwarki aż furczała i wygląda na to, że nie było jednak. (Albo szukać nie umiem .)

Jego tezy widzę na przeciwnym biegunie niż pani Gajewskiej. Ten cały potężny wywód na rzecz epikureizmu/lukrecjanizmu lemowego, którego wszak zasadą naczelną jest "żyj w ukryciu" (lathe biosas). I teraz nie wiem, czy to Okołowski przyłożył swoją miarkę philozoficzną do sposobu życia Lema i wyszedł mu neolukrecjusz, czy może Gajewska uzasadniła filozoficzny wybór Lema trudną biografią i wyszła jej psychoanaliza alalacańska. 
Choć najpewniej najbliżej realu będzie mieszanka ze wskazaniem... sabaryta podjadający słodycze, czy cierpiętnik rozsadzany traumami, hę?

Zdaje mi się, że mieszanka, przy czym zwróciłbym uwagę na jedno - te prace (i postawione w nich tezy) muszą być skrajne, przeciwstawne, bo na skrajnych bazują podstawach. U Okołowskiego jest to Lem publiczny, a zwłaszcza jego dzieła, u Gajewskiej nawet nie Lem prywatny, a Lem najgłębiej ukryty, rzeczy do których sam S.L. myślami niechętnie wracał.

Jadąc dość oczywistą metaforą - Okołowski każe nam oglądać heroicznego astronautę, Gajewska - to, co temu astronaucie Ocean Solaris w mózgu wygrzebał. Całościowy (ha, ha... czy można sobie stworzyć całościowy obraz kogokolwiek, jak się nie dysponuje możliwościami na miarę Trurla? raczej - jak rzekł porucznik Gregory - zbieramy rozpełzające się ochłapy) obraz da dopiero synteza tych spojrzeń.

[olkapolka]

Bacha dawałam 10 dni wcześniej, ale oboka nie zauważyłam;)

No popatczta, jaka to zazdrosna o palmę. 

Odbiłeś mi ją;)
Albo nią?
Mniejsza - przeczytałam tytułową książkę.
I w zasadzie zgadzam się z takim możliwym tłumaczeniem książek Lema. Nie jako jedynym i niepodważalnym, ale bardzo prawdopodobnym. Sami podążaliśmy czasem takimi ścieżkami w odczytywaniu jego utworów.
Jednak nigdy się nie dowiemy czy owe tropy były zamierzonymi przez pisarza opisami, rozliczaniem się z przeszłością, dawaniem owego świadectwa, czy głęboko wyrytymi i ukrytymi przeżyciami, obrazami, słowami, które tak zdominowały/ukształtowały ogląd Lema, że nieświadomie używał ich do konstruowania swoich literackich światów. Tak czy siak - trudno negować wpływ wydarzeń okołowojennych na wrażliwość późniejszego Lema-pisarza.
Natomiast dyskusyjnym jest głębokie związanie tego - co zauważyła już querto - z żydowskim pochodzeniem Lema.
Mnie pasuje bardziej uniwersalne podejście: człowieka wyrzuconego ze swojego czasu i miejsca - i wrzuconego w nieopisywalny świat wojennych okrucieństw, który to świat -  post factum - znajduje odbicie w twórczości.
Mam pewien niedosyt - gdyż pierwsza część to w zasadzie historia o literaturze dotyczącej Zagłady, druga - to historia Lwowa (niejako odwrócona - Lwów nie ten dziecięcy, ten z cukiernią i jej wystawami, nie jako omalże mityczne miejsce godzenia różnorodności - ale właśnie jako miejsce ścierania się różnych narodowości, religii - prowadzące do konfliktów i utraty stałości potrzebnej do zakorzenienia się w świecie) - a dwie kolejne to dopiero część właściwa. Niemniej to tylko uwagi dotyczące kompozycji.
Z tych tykających hipotezy pisania o zagładzie w fikcyjnym przebraniu może tylko intuicje autorki dotyczące Podróży jedenastej wydały mi się lekką nadinterpretacją.
Chociaż...te dzieci do rozczłonkowania zawsze budziły u mnie pewne pomieszanie - jako nieprzystające do całości  - zbyt drastyczne, realistyczne. Znalazłyby takie wyjaśnienie? Hm.

Mam tylko jedną obiekcję - natury etycznej? - czy zasadnym jest drążenie tematów osobistych, których Lem sam nie chciał poruszać, unikał mówienia o nich?

I pogadam sama ze sobą:

- spuścizna literacka ojca Lema - ciekawe (lemolog ruszał już tutaj ten temat?)

Od tego lemolog rozpoczął wątek o Samuelu Lehmie - w pdf-owej lince...niestety niczego nie znalazł.
Może akurat to warto ocalić od zapomnienia:)

[liv]

Mniejsza - przeczytałam tytułową książkę.

Też. Bardzo podobne wrażenia. W szczegółach być może tu czy tam dociśnięte kolanem, ale całość mnie przekonuje. To z Lema wychodziło, chodem czy mimo, to już nie wiem; jednak sądząc po tym co sam pisał o technikaliach swej pracy; że samo z niego wypływa, wystarczy że zasiądzie i zacznie - to jednak mimo.
Interpolacje są ewidentne, bardzo obrazowe i czasem nadmiarowe, czyli ni z gruszki (wiem wiem solaris podsyłał)
Jasne - pewności nigdy nie będzie. Wszystko to, jak rzekła jedna derechtorka - dewagacje na temat najnowszego novum przysłanego z centrali.

Natomiast dyskusyjnym jest głębokie związanie tego - co zauważyła już querto - z żydowskim pochodzeniem Lema.
Mnie pasuje bardziej uniwersalne podejście: człowieka wyrzuconego ze swojego czasu i miejsca - i wrzuconego w nieopisywalny świat wojennych okrucieństw, który to świat -  post factum - znajduje odbicie w twórczości.

Mi pasuje żydowskość, jednak tylko ta nacja była aż tak wrzucona w "ten" świat. Szczególnie żydowskość nie do końca uświadamiana, z którą się nie utożsamiało - to dopiero musiało być bolesne.
Nie wyklucza to przecież uniwersalizmu w odbiorze.
Ale oczywiście, rzecz jest dyskusyjna. Humanistyka tak ma. 

Mam tylko jedną obiekcję - natury etycznej? - czy zasadnym jest drążenie tematów osobistych, których Lem sam nie chciał poruszać, unikał mówienia o nich?

Też mam, a co ma powiedzieć mumia faraona w rękach ekspertów? Kwestia czasu? Że za wcześniej?
Hmm. 
Niestety jesteśmy takimi samymi niewolnikami informacji jak i technologii. Zresztą to jest sprzęgnięte niczym koń szleją z wozem. Przecież sam Lem o tym pisał. Wyboru nie ma, jest rozpaczliwa próba dopasowania się, choć ono milutkie (najnowszy Głuchowski się otwiera, ale to już za duży odjazd w bok)
Wracając na szosę główną

Od tego lemolog rozpoczął wątek o Samuelu Lehmie - w pdf-owej lince...niestety niczego nie znalazł.
Może akurat to warto ocalić od zapomnienia:)

To też dalszy cel pani Gajewskiej, jak sama stwierdziła.
I jeszcze w nawiązaniu do wyjściowego listu qertuo, gdzie napisała

W książce jest cały podrozdział poświęcony Samuelowi Lehmowi. Fakty przytaczane przez Badaczkę pokrywają się częściowo z tymi, podanymi przez lemologa w wątku Doktor Lem. Anegdoty. "Częściowo" bo na forum są pewne szczegóły o których nie wspomina Badaczka, a w książce są pewne fakty, których nie ma w wątku forumowym.

I tak te pewne fakty pani Gajewska lub kto inny wkrótce rozwinie, o ile wiem tuforumowicze już  poinformowani, zatem by nie wyjść na strusia - jeden z tych faktów co w aktach.
]http://inwentarz.ipn.gov.pl/showDetails?id=2051878&q=lem&page=1&url=[|typ=0]

[olkapolka]

Wracając na szosę główną

Od tego lemolog rozpoczął wątek o Samuelu Lehmie - w pdf-owej lince...niestety niczego nie znalazł.
Może akurat to warto ocalić od zapomnienia:)

To też dalszy cel pani Gajewskiej, jak sama stwierdziła.
I jeszcze w nawiązani do wyjściowego listu qertuo, gdzie napisała

W książce jest cały podrozdział poświęcony Samuelowi Lehmowi. Fakty przytaczane przez Badaczkę pokrywają się częściowo z tymi, podanymi przez lemologa w wątku Doktor Lem. Anegdoty. "Częściowo" bo na forum są pewne szczegóły o których nie wspomina Badaczka, a w książce są pewne fakty, których nie ma w wątku forumowym.

I tak te pewne fakty pani Gajewska lub kto inny wkrótce rozwinie, o ile wiem tuforumowicze już  poinformowani, zatem by nie wyjść na strusia - jeden z tych faktów co w aktach.
]http://inwentarz.ipn.gov.pl/showDetails?id=2051878&q=lem&page=1&url=[|typ=0]

Trudno powiedzieć czy pani Gajewska znała tę część archiwum - bo linkowała tę dotyczącą Stanisława Lema:
]http://inwentarz.ipn.gov.pl/showDetails?id=2004538&q=stanis%C5%82aw%20lem&page=1&url=[|typ=0]
Jednak poczyniła zastrzeżenie o archiwach i pojawił się u niej przypis do artykułu pana Napiórkowskiego "Prawda  archiwów":
http://mitologiawspolczesna.pl/teczki-mity-znaki-antropolog-z-wizyta-w-instytucie-pamieci-narodowej/

Ale tak - głupio schować głowę pod poduchę. Jedno z wytłumaczeń: każdy lekarz z wojskowego szpitala był zapisywany z automatu.

[liv]

Jednak poczyniła zastrzeżenie o archiwach i pojawił się u niej przypis do artykułu pana Napiórkowskiego "Prawda  archiwów":

Ten artykuł to jakiś mętny bajtlok, pomieszanie z pooplątaniem typu prawda czasu - prawda ekranu.
Sznuk powinien mieć pretensje do Wildsteina, że niefachowo, w dodatku chyba nielegalnie ujawnił indeksy nazwisk z katalogów.

Jedno z wytłumaczeń: każdy lekarz z wojskowego szpitala był zapisywany z automatu.

Ja nawet nie mam prawa oceniać, co ja tam wiem, tym bardziej tłumaczyć. Stwierdzam tylko, że zaistniał taki fakt, który zresztą ktoś mi podesłał. I tyle. To jak adres w dowodzie osobistym, mówi gdzie mieszkam ale nie tłumaczy dlaczego akurat tam. 

[olkapolka]

Może i mętny bajtlok - niemniej chodzi o fakt, iż od lutego tego roku można sprawdzić każde nazwisko w owym inwentarzu...coś tam wychodzi albo nie...i właśnie każdy może sobie zrobić z tego swoją prawdę ekranu, a osoby zarchiwizowane nie mają głosu.
Otóż to - jak z adresem - ja np. pod moim dowodowym nie mieszkam:)

[liv]

Otóż to - jak z adresem - ja np. pod moim dowodowym nie mieszkam:)

Bo teraz Pani, to bałagan jest. Nawet Niemce, a takie solidne, nie mogą się doliczyć tysięcy przybyszów.
Spróbowałabyś dawniej nie mieszkać pod adresem z dowodu - oj!
I nie mieć pieczątki o zatrudnieniu w przedsiębiorstwie państwowym. OJ! 

iż od lutego tego roku można sprawdzić każde nazwisko w owym inwentarzu...coś tam wychodzi albo nie...i właśnie każdy może sobie zrobić z tego swoją prawdę ekranu, a osoby zarchiwizowane nie mają głosu.

Otóż, a prawdą jest jeno fakt zainwentarzowania.
Reszta to dowolność fikcyjna, tak jak wnioskowanie o nas z faktu, że nas nie ma na fejsbuku, a ktoś jest.
No, coś tam powiedzieć można, ale ogólnikowo i wielce ryzykownie.

[Kuzynka Pirxa]

Jedno z wytłumaczeń: każdy lekarz z wojskowego szpitala był zapisywany z automatu.

Czy to jest na czymś oparte czy to tylko taki Twój pomysł "z głowy"?