Akademia Lemologiczna [Astronauci]

[olkapolka]

Albo w posłowiu do "Astronautów" napisanym przez pana Jarzębskiego - od tej anegdotki się zaczyna:)

Przełom lat czterdziestych i pięćdziesiątych: Stanisław Lem boryka się z napisaną właśnie powieścią współczesną Szpital Przemienienia: redakcja wydawnictwa co rusz zgłasza do książki nowe ideologiczne obiekcje. A to nie uwzględniono w niej pozytywnej roli partii komunistycznej w dziejach, a to wymowa nie dość optymistyczna...

Autor więc na żądanie dopisuje nowe tomy i ma już tego serdecznie dosyć. Tymczasem w Domu Literatów w Zakopanem spotyka pewnego pana, nazwiskiem Jerzy Pański, prezesa Spółdzielni Wydawniczej „Czytelnik”, a ten, na spacerze w Tatrach, namawia go do napisania polskiej powieści fantastycznonaukowej. Ostatecznie — czemu nie? W tym czasie Lem miał już na swoim koncie opublikowaną w czasopiśmie „Nowy Świat Przygód” sensacyjną powieść SF Człowiek z Marsa i pewną ilość opowiadań, w których zajmował się tematyką najnowszej wówczas techniki wojskowej (Człowiek z Hiroszimy, Miasto atomowe, V nad Londynem). Zarazem dają mu się we znaki kłopoty natury finansowej i po prostu życiowej: zrezygnował wcześniej z obronienia dyplomu z medycyny, bojąc się przymusowego zesłania do wojskowego garnizonu na prowincji, Konwersatorium Naukoznawcze, w którym pracował, właśnie zamknęli strażnicy politycznych obyczajów. Zajęcie się science fiction w tej sytuacji wydawało się po prostu rozwiązaniem doraźnych problemów. Dlatego Astronautów Lem pisze szybko i (przynajmniej na początku) bez większego starania o stronę artystyczną. Pod tym względem Czas nieutracony był tekstem lepszym o całe niebo. I może takim okazjonalnym wybrykiem bez większych reperkusji Astronauci by pozostali, gdyby nie ogromny a niespodziewany sukces książki.

P.S. Kolejka na Giewont...oj.

[maziek]

A tego to nie wiedziałem, jako że zwykle nie czytam posłowi . A o co chodzi z Giewontem?

[olkapolka]

Ja też nie czytałam, dopóki nie odkryłam tych autorstwa Jarzębskiego;)
W lince miazo jest zdjęcie ludzi próbujących "zdobyć" Giewont...
http://wyborcza.pl/magazyn/7,124059,21575562,dlaczego-chodzimy-w-gory-kazdemu-jego-mount-everest.html

[olkapolka]

Znowu ta Sodoma bez Gomory...odgrzewam...
Darowanemu się nie zagląda, więc w końcu przeczytałam Astronautów - w całości.
Dotąd utykałam na fragmencie, kiedy dzieciaki zwiedzają Kosmokratora - poczytywałam trochę dalej i odkładałam ad acta.

Przeczytałam ten wątek i z większością omawianych tutaj zagadnień się zgadzam - też mnie zatrzymały.
Dodam może:
- Międzynarodowe Biuro Regulacji Klimatów - winne ocieplenia klimatu? -  nie wzięło chyba pod uwagę, iż "stopienie tysięcy kilometrów sześciennych lodu" podniesie niebezpiecznie poziom wód w oceanach...wg pojawiających się w necie wyliczeń - byłby to rząd 60-70 metrów...są mapki pokazujące co znalazłoby się pod wodą:
http://geology.com/sea-level-rise/
Żegnaj polskie wybrzeże...Gdańsk na wyspie?
- inżynier oprowadzający dzieciaki po hali konstrukcyjnej - w wagoniku - pali papierosa...to chyba by nie przeszło nawet w czasach kiedy papieros był trendy;)
- rozłożył mnie opis zapasów zgromadzonych w rakiecie - coś jak Lokomotywa..."sam nie wiem, co się w nich jeszcze mieści"...worki z mąką i zbożem...bele materiałów...naczynia szklane i porcelanowe...gammmexan na owady i mój absolutny faworyt (dorównujący chusteczce noszonej w kieszeni kosmicznego skafandra, o której już tutaj wspomniano:) - narty.
Dzieciak dziwi się po cóż one na Wenus...dostaje odpowiedź od inżyniera: A narty...narty bierzemy z przezorności...
Cudo:))
- kamyczek do ogródka Pirxowej - panowie astronauci się całują;)
- wyznanie miłosne a la Robert Smith to cały...Żuławski...albo film - bo się mi mieszają...miłość to ziemia...
- przestrzeń sferyczna...już była o niej mowa - w kontekście grawitacji - ale o co chodzi z tym:
"oko umieszczone w punkcie A dostrzega nie tylko przednią część kuli, tę, która jest naprzeciw niego, ale i tylną, w normalnych warunkach niewidoczną" - oczy dookoła głowy?
- lekka nieścisłość z nabojami z rewolweru Arseniewa - wyciąga jeden, następnie Smith błaga go o jeden strzał...Aresniew pyta go czy ten chce go zostawić samego...więc dla niego nie starczy? a po chwili naboje się rozmnażają i służą do wzbudzenia eksplozji.

Generalnie tym razem niektóre fragmenty mnie zauroczyły śmiałością wizji (lata 40/50!!!), łączeniem anachronizmów z kosmicznymi przygodami, przemycaniem informacji o rozwoju nauki/techniki, wiarą w człeka...nie ma wstydu:)
Jest też wątek dla pani Gajewskiej...bo najwyższą miarą dla człowieka jest drugi człowiek...

[Q]

- Międzynarodowe Biuro Regulacji Klimatów - winne ocieplenia klimatu? -  nie wzięło chyba pod uwagę, iż "stopienie tysięcy kilometrów sześciennych lodu" podniesie niebezpiecznie poziom wód w oceanach...wg pojawiających się w necie wyliczeń - byłby to rząd 60-70 metrów...są mapki pokazujące co znalazłoby się pod wodą:
http://geology.com/sea-level-rise/
Żegnaj polskie wybrzeże...Gdańsk na wyspie?

Czekaj... Po pierwsze te słoneczka zasilane są wodorem z oceanów, po drugie, wcześniej "zakończone zostało częściowe przelewanie Morza Śródziemnego w głąb Sahary", czyli niby coś tam tych wód ubyło zanim ich przybyło... Po trzecie... jak ci szczęśni komuniści (wariant obłoczny) fundnęli światu trudny, bolesny i wielki okres sprawiedliwego przetwarzania go, to mogli również dokonywać jakichś relokacji ludności (w końcu Stalin bawił się w masowe przesiedlenia) i prowadzić planową (jak wszystko tam) politykę populacyjną, czyli - zanim zaczęli podtapiać - poprzemieszczać ludność przeznaczonych pod zalanie terenów choćby na tę nawodnioną Saharę, albo poprosić ją - cokolwiek po chińsku - by się nie rozmnażała (ew. jedno i drugie), a polskie wybrzeże zwyczajnie wkalkulować w koszta.
(Przy czym: oczywiście, w komunizmie, czy raczej socjalizmie, realnym, na przykłady z którego się powołałem, to by straszliwymi zbrodniami obocznie zaprocentowało. W takim lemowskim ludność pewnie sama - w imię wyższego celu - by się z pieśnią na ustach spakowała i przeprowadziła.)

[MarcinK]

W końcu przebrnąłem, no i bez szału w zasadzie.
Trochę jak z Transformers: Prime Wars Trilogy (Q wie o czym bredzę), potencjał jest ale niewykorzystany. Znaczy Lem niektóre pomysły rozwinął w kolejnych powieściach Czarna Rzeka proto-Solaris, dzieło niszczące twórców lepiej ujął w Niezwyciężonym.

[liv]

Meandry cenzury 
rozbawiająco-smutne 

Stanisław Lem  „Astronauci” – opinia cenzorki (fragmenty) – 1951

Recenzja wtórna
Niedociągnięcia, braki, minusy;

1.   bohaterowie powieści oderwani są całkowicie od bazy społecznej – stanowią pewnego rodzaju „trust mózgów” / zebrania uczonych decydujących o losie wyprawy, który ma na celu zapobieżenie katastrofie grożącej ludzkości ze strony mieszkańców planety Wenus. Sugerować to może, jakoby w przyszłym ustroju powstała jakaś grupa, czy kasta ludzi wyodrębnionych od reszty społeczeństwa.
2.   przedstawienie wojen jako rezultatu ślepych i niszczących sił. Mieszkańcy Wenus prowadziły między sobą walkę, aby wyniszczyć się wzajemnie, podobnie jak to czynią obecnie imperialiści i jak to działo się w przeszłości na ziemi. Jest to idealistyczny punkt widzenia zbliżony do poglądów drobnomieszczańskich pacyfistów. Autor zamazuje tu klasową treść ludobójczej polityki imperialistów.

Przeoczenia cenzury prewencyjnej
Ingerencje ;  niesłuszne jest zdanie, że człowiek „nauczył się kierowania siłami społecznymi które przez całe wieki udaremniały postęp zwracając się przeciwko człowiekowi „ [str. 44]
Bez bliższych wyjaśnień, o jaką epokę w tym wypadku chodzi, zdanie to nie ma sensu, bo siły społeczne nie zawsze udaremniały postęp, a kierować nimi może człowiek dopiero w epoce socjalizmu.
Należałoby je poprawić.
Na ogół, biorąc pod uwagę momenty wychowawcze tej książki, można ją ocenić jako wartościową pozycję w naszej literaturze fantastycznej.

14-12-1951

[Q]

Meandry cenzury 
rozbawiająco-smutne 

Zaskakujące (albo i nie - wręcz przeciwnie) przy tym jak podobną mentalność i równie ograniczone horyzonty mają cenzorzy niezależnie od tego, jakimi kryteriami się kierują. Ta pani b. przypomina księdza Pirożyńskiego, z którego naśmiewał się Boy (tylko on wszystko widział przez pryzmat seksu, ona - walki klas):
https://pl.wikisource.org/wiki/Nasi_okupanci/Ku_czemu_Polska_idzie
https://pl.wikisource.org/wiki/Nasi_okupanci/Moralnie_obojętne

[xetras]

Skąd takie recenzje  można wydostać?
"opinia cenzorki (fragmenty) – 1951"
...
"14.12.1951"
Cytat jest mocno uświadamiający tamte czasy i w praktyce wykorzystane "klasowe" podejście autorki.

[xetras]

1. bohaterowie powieści oderwani są całkowicie od bazy społecznej

2.   idealistyczny punkt widzenia zbliżony do poglądów drobnomieszczańskich pacyfistów.
 Autor zamazuje tu klasową treść ludobójczej polityki imperialistów.

Niesłuszne jest zdanie, że człowiek „nauczył się kierowania siłami społecznymi [...]"
Siły społeczne nie zawsze udaremniały postęp, a kierować nimi może człowiek dopiero w epoce socjalizmu.
Należałoby je poprawić.

14-12-1951

Lem wywrotowiec i do tego skrzywiony

o co chodzi z tym:
"oko umieszczone w punkcie A dostrzega nie tylko przednią część kuli, tę, która jest naprzeciw niego, ale i tylną, w normalnych warunkach niewidoczną" - oczy dookoła głowy?

Może o wrażenie widziane z wewnątrz mimo bycia na zewnątrz ?

[liv]

Skąd takie recenzje  można wydostać?

Lemolog linkował już bonusiki z AAN - tutaj są
https://www.aan.gov.pl/lem/#page/1
Fragmenty opinii którą przepisałem są na stronie 26

[Q]

Odrobina tła historycznego, na marginesie dziejów dziadka Roberta Smitha:
https://www.wilsoncenter.org/blog-post/black-skin-red-land-african-americans-and-soviet-experiment

[Q]

Ilustracyjnie: maszyna ustroju społecznego, kapitalizmu^*:

* Okiem pana, który na tej maszynie całkiem daleko zajechał:
https://en.wikipedia.org/wiki/Ray_Dalio

[Q]

Wrócę do tematu topienia lodów arktycznych. Wtedy to była popularna, i serio rozważana, idea:

The idea of melting the Arctic ice cap goes back at to 1877 when Harvard geologist Nathaniel Shaler proposed channeling more of the warm Kuroshio Current through the Bering Strait. Carroll Livingston Riker in 1912 proposed using a 200 mile jetty off Newfoundland to divert more of the Gulf Stream to the Arctic Basin. Julian Huxley while he was head of UNESCO proposed, in 1946, to use nuclear weapons to break up the Arctic ice cap. Borisov in his article lists the more recently suggested methods for melting the Arctic ice cap.
* Covering great areas of the Arctic with black powders such as coal dust (G. Veksler, 1959)
* Dispersing the cloud cover over the central Arctic Basin (D. Fletcher, 1958)
* Deepening of the Thomson Sill (V.N. Stepanov, 1963)
* Covering the water surface with a monomolecular film (M. Budyko, 1962)
* Installations to direct warmer Atlantic water into the Kara Sea (V.P. P'yankov, 1965)
* Pumping cold Arctic water into the Pacific to draw warm Atlantic water into the Arctic Basin (P.M. Borisov, c. 1968)
https://www.sjsu.edu/faculty/watkins/arcticice.htm

[xetras]

Mi podobały się dialogi pilota z fizykiem czyli plebejusza z naukowcem.
I przy okazji - w niemieckim filmie kto inny jest na pokładzie niż w książce.
Powieściowa załoga - Smith, Oswaticz, badacze:
Czandrasekar, Lao Czu, Rainer, Tarland.
Pozostali Arseniew, Sołtyk a pilot jest mniej znaczący w filmie niż w książce. Filmowi załoganci, zmyśleni przez Fethkego i Maetziga to:
Sumiko Ogimura
Rajmund Brinkmann
Harringway Hawling
Sikharna
Tulus
Tschen-Yu