Szanowny Panie Stanisławie,
dziękuję za cierpliwość. Zgodnie z obietnicą przesyłam omówienie twórczości Lema oraz profilu jej odbiorców, jaki wyłania się z badań czytelnictwa prowadzonych w Bibliotece Narodowej.
Upływ czasu często brutalnie obchodzi się z autorami SF materializując ich odważne wizje w przedmioty codziennego użytku, zaś „awangardowych futurologów” swoich czasów przemianowując w „protoplastów” takich bądź innych gatunków literackich.
Pomimo 14 lat od śmierci Stanisława Lema, jego bogata spuścizna pozostaje trwale obecna w obiegu czytelniczym, choć z całą pewnością nie jest to obieg masowy. W każdej z 8 kolejnych edycji badania czytelnictwa Biblioteki Narodowej prowadzonych między 2012 a 2019 rokiem znalazł się przynajmniej jeden z respondentów wymieniających tytuł jego utworów – zarówno powieści, opowiadań, jak i tekstów publicystycznych i esejów. Łącznie wielbicieli twórczości Lema zebrało się 24 osoby.
Z perspektywy czasu, najbardziej kanonicznym i poczytnym utworem Lema jest Solaris - ten właśnie tytuł wymieniło 8 z 24 czytelników jego twórczości. Na dalszych pozycjach pojawiają się powieści i utwory z tego samego okresu twórczości pisarza (pierwsza połowa lat 60-tych ): Powrót z gwiazd (3 wskazania), Niezwyciężony (2 wskazania), Eden (2 wskazania) oraz Bajki Robotów (2 wskazania).
Oprócz powyższych tytułów, uczestnicy badania BN wymienili również opowiadania: Dzienniki Gwiazdowe, Kongres Futurologiczny, Ogród Ciemności, późne powieści Fiasko oraz Pokój na ziemi a także zbór esejów Summa Technologiae, zbiór Dzieła Wybrane oraz Listy Stanisława Lema do Sławomira Mrożka.
Stanisław Lem jest autorem o szerokiej grupie odbiorców – międzygeneracyjnym i ponadklasowym. W badaniu Biblioteki Narodowej jego książki wymieniają jako przeczytane w ciągu ostatniego roku zarówno osoby młode jak i dojrzałe. Choć długo figurował na liście lektur szkolnych, w chwili obecnej Lem nie jest czytany przez uczniów szkół podstawowych i średnich, lecz przez ich nieco starszych kolegów i koleżanki. Najmłodszy z czytelników miał w momencie badania 24 lata, najstarszy -72. Najliczniejsza grupa czytelników twórczości Stanisława Lema to dwudziestopięciolatkowie (osoby w wieku 24-29 lat -8 osób, czyli 33%), oraz pięćdziesięciolatkowie (6 osób to czytelnicy w wieku 50-59 lat), 4 osoby to czytelnicy pow. 60 r.ż. Wśród czytelników znalazło się dwoje trzydziestolatków (30-39 lat) oraz czworo czterdziestolatków(40-49). Wśród wielbicieli twórczości Lema przeważają mężczyźni, choć sięgają po nią również kobiety – tytuły jego książek wymieniło 7 czytelniczek.
Równie ciekawe jest to, że problematyka utworów Lema oraz forma w jaką ubrał swoje przesłanie pozostaje nośna dla czytelników z odległych społecznie światów – jego utwory w czytają zarówno poloniści ze wielkomiejskich szkół średnich, kierownicy i pracownicy umysłowi z wykształceniem wyższym lecz także robotnicy, osoby z wykształceniem podstawowym i zawodowym, emeryci, renciści i bezrobotni, mieszkańcy dużych, średnich i małych oraz wsi.
Pozdrawiam serdecznie,
Izabela Koryś
Kierownik
Pracownia Bibliotekoznawstwa
tel. 600 424 009, 22 608 24 27,
i.korys@bn.org.pl
Biblioteka Narodowa
al. Niepodległości 213 | 02-086 Warszawa
* * *
Wielce Szanowna Pani Kierownik, dzień dobry,
Bardzo dziękuję :-)
Mam jeszcze jedno pytanie: ilu czytelników w sumie (mniej więcej) obejmuje każde z kolejnych badań czytelnictwa BN w latach 2012-2019?
Z ucałowaniami rączek i dobrymi życzeniami
Stanisław Remuszko
