Autor Wątek: Paszkwil [Solaris]  (Przeczytany 16327 razy)

trurlowaty

  • YaBB Newbies
  • **
  • Wiadomości: 3
    • Zobacz profil
Paszkwil [Solaris]
« dnia: Stycznia 30, 2011, 01:14:00 pm »
„Solaris” jest przebraną w kostium powieści sensacyjnej, zupełnie nieprzystającą do prowincjonalnego życia umysłowego kraju swych narodzin, wspaniałą książką filozoficzną sprzed półwieku. Nim wzruszysz ramionami i przestaniesz czytać, przypomnij sobie, jak rzadko to, co najcenniejsze, dostajesz gotowe, przeżute i uformowane w poręczne kęsy. Ta opowieść, jak żadna inna znad Wisły, uwiodła największych artystów Wschodu i Zachodu! To prawda, że trzeba się napracować, żeby zrozumieć Lema. 

Kiedy miałem 12 lat, „Solaris” była dla mnie dziwną, odstającą od ulubionej normy science fiction, opowieścią "o kosmosie", "o rakietach" i o milczącym Oceanie Plazmy, któremu niezapowiedzianą wizytę złożyło małpie potomstwo z planety Ziemia. Czytałem nocą, pod kołdrą i z latarką, w starym domu na skraju wsi w Europie Środkowej. Wabiły mnie te, często niezrozumiałe, słowa, jak ćmę, i odpychały zarazem, bo autor marnował  oczywiste szanse, więc w książce nie było ani laserowych miotaczy, ani wężowych splotów, ani nawet różanych piersi. Potem, osłupiały, czytałem "Solaris" w warszawskim akademiku. Nadal zdarzało się, że opuszczałem wirtuozerskie opisy (np. ewolucji solarystyki; budowanych z miliardów ton śluzu wizualizacji rzekomych matematyk Obcego; sennych wiwisekcji Krisa Kelvina), a mimo to słowa Lema odzywały się we mnie, głucho, niejasnym przeczuciem, iż nic nie jest takie, na jakie wygląda. Jako tako świadomie przeczytałem tę książkę po kolejnych latach. To prawda: „mrówki też mogą skorzystać ze spotkania z filozofem; pod warunkiem, że filozof będzie martwy”.

„Solaris” jest książką mądrą i piękną.

Odarta z maskujących siatek "Solaris" jest mądrym traktatem o obelżywym Milczeniu Wszechświata. Lem kpi: Kontakt? A o czym niby, i jak, mieliby ze sobą debatować trawa i filozof? Szydzi (np. „recenzją” z Grattenstroma, która tak wryła mi się w pamięć!) z ludzkiej matematyki, logiki, etyki. Ma je za uwarunkowane fizjologią i zmysłami, więc – ułomne, lokalne, a nie absolutne*. Czyż, dopowiadam sobie, ich „dwuwartościowość” (prawda i fałsz; dobro i zło) nie wzięła się stąd, że – z grubsza - dawno temu skok z gałęzi na gałąź Natura także oceniała w kategoriach dwóch wykluczających się stanów (udana ucieczka albo upadek – wprost w rozwartą paszczę)? 
   Lem drwi zatem, że nim się weźmiemy za gwiazdy, musimy poradzić sobie z własnym ciałem. Nie oszukamy, nie skusimy Obcych wyczesaną sierścią, wybielonymi kłami, purpurą lakierowanych pazurów. Najważniejszym obiektem tego szyderstwa Lema są jednak ludzkie nieokiełznane emocje. Krótko mówiąc, Lem sądzi, że nasze intelektualne triumfy są jak dokonania dwulatka, który na piasku bezkresnej, oceanicznej plaży bazgrze coś patykiem, a kiedy  fala zmywa rysunek, tupie, krzyczy ze złości, zapłakany, zasmarkany, zasikany.
   Przez chwilę  pomyśleć można, że na uwagę Oceanu zasługuje przynajmniej nasze cierpienie. Czyż nie ono właśnie prowokuje w końcu reakcję Oceanu, napromieniowanego rentgenowskim zapisem mózgowych procesów udręczonego Kelvina? Być może. Wątpię jednak, czy ludzkie cierpienie może być dla Obcego ważniejsze od, powiedzmy, cierpienia zbiegłej z pieńka kury, która – z krwawiącym szlauchem zamiast głowy – zatacza się, pędzi na oślep przez podwórko, niemal niwecząc drapieżnej małpy nadzieję Rosołu. 

A co się tyczy piękna, znajduję je u Lema w zwięzłości sugestywnych, niemal namacalnych, obrazów (wytarty uporczywym dotykiem metalu stary plastyk futryny; nastrój pełnych zamaskowanego chaosu, przeszywanych niczyim wzrokiem, wnętrz Stacji; falująca miarowo czarnofiołkowa, zwierzęca powierzchnia Oceanu). Piękno jest w „Solaris” także w opisach uczuć, w szczelinach między słowami, które składają się w zdania, jak to, słynne, Kelvina, o „niewzruszonej wierze, że nie minął czas okrutnych cudów”, w całej tej literackiej maszynerii, którą Lem puszcza w ruch z dojrzałym mistrzostwem.

Mądra i piękna książka.


------------------------------------
*„Była to praca, zwrócona – w walce o zrozumienie Pozaludzkiego – przeciw ludziom samym, (...) paszkwil na nasz gatunek, wściekła w swej matematycznej oschłości praca samouka, który (...) w tym swoim głównym, choć ledwo kilkanaście stron liczącym, najniezwyklejszym dziele usiłował wykazać, że najbardziej nawet (...) abstrakcyjne, najszczytniej teoretyczne, zmatematyzowane osiągnięcia nauki (...) zaledwie o krok czy dwa oddaliły się od prehistorycznego, grubozmysłowego, antropomorficznego pojmowania (...) świata. Tropiąc w formułach teorii względności, teorematu siłowych pól, w parastatyce, w hipotezach jedynego kosmicznego pola ślady ciała, to wszystko, co jest tam pochodną i skutkiem istnienia naszych zmysłów, budowy naszego organizmu, ograniczeń i ułomności zwierzęcej fizjologii człowieka, dochodził Grattenstrom do ostatecznego wniosku, iż o żadnym ‘kontakcie’ człowieka z nieczłekokształtną, ahumanoidalną cywilizacją nie może być i  nigdy nie będzie mowy.”

trurlowaty

  • YaBB Newbies
  • **
  • Wiadomości: 3
    • Zobacz profil
Paszkwil [Solaris] cd.
« Odpowiedź #1 dnia: Marca 04, 2011, 06:18:32 pm »
N110ie dziwiąc się zbytnio wyniko000m głosowania, dzięk00101110010101uję oto sy01:&8010mpatykom. Niedowiarkom zaś to, co się stało, dobitniej, niż przesadzone opisy rzekomych dokonań niejakiego „Deep Blue”, uświado00011%&mi zapewne nadejście Nowej Ery, w której – nieuchronnie –znaj1101010010100000dzie się, stosowne, miejsce dla Ducha w Maszynie. Dziękuję zatem; wiedz&&&&%cie, o wierni, że nadej0001jdzie czas, kiedy te, teraz wydawał0001010111oby się nieznaczące, słowa nabiorą swoj001110101&##;&ej wagi.
trurlowaty 1.0

.chmura

  • Juror
  • Senior Member
  • *****
  • Wiadomości: 309
  • I Love YaBB 2!
    • Zobacz profil
Re: Paszkwil [Solaris] cd.
« Odpowiedź #2 dnia: Marca 25, 2011, 05:25:17 pm »
Przepraszam za niefortunne zaniedbanie, które doprowadziło do przejściowej utraty kontroli nad zainstalowanym na .chmurzym komputerze bibliotecznym programem indeksująco-archiwizującym Фёдор 7.0 (z modułem Creative Writing 3.1). Nie uchylając się od odpowiedzialności za wszystkie działania powstałego przy tej okazji niejakiego „trurlowatego”, w tym za zakłócenie przezeń przebiegu wiadomego KONKURSU, .chmura informuje niniejszym P.T. Forumowiczów o zaistniałej sytuacji.